By Aerodromci 
На 10 август 1903 година, реномираниот американски весник New York Herald на својата насловна страна објавува порака која и денес одекнува со сила што не може да се игнорира:
„MACEDONIANS TO FIGHT TILL DEATH“ – Македонците ќе се борат до смрт.
Во истиот напис стои дека Револуционерниот комитет соопштил оти „движењето ќе заврши само со автономија или истребување“. Ова е објавено само неколку дена по избувнувањето на Илинденското востание, најголемиот организиран акт на отпор против османлиската власт во Македонија.
Контекст: Македонија, лето 1903
Илинденското востание започнува на 2 август 1903 година, на Илинден, во Крушево. Прогласена е Крушевската Република — првата народна република на Балканот. Македонците, водени од Внатрешната македонска револуционерна организација (ВМРО), ги кренале своите оружја не само против турската воена сила, туку и против ќутењето на големите сили на Европа.
Светот гледал. Весници од Париз, Виена, Берлин, Санкт Петербург, Лондон и Њујорк ги следеле настаните. Но токму New York Herald, еден од највлијателните весници во тоа време, со јасен и недвосмислен наслов сведочи: Македонците се нација. Тие се борци. И тие се спремни да умрат за својата слобода.
Што значи овој наслов?
Овој наслов не е само историски куриозитет. Тој е силен доказ во три клучни правци:
Идентитетот „Македонци“ во 1903 е јасно дефиниран.
Весникот користи етнонимот Macedonians — не „Бугари од Македонија“, не „јужни Срби“, туку Македонци. Тоа го прави независен, западен извор, а не некоја партиска или балканска интерпретација.
Борбата за автономија е јасна политичка цел.
Револуционерниот комитет не барал обединување со друга држава. Барал автономија на Македонија. Тоа значи политички, културен и територијален субјективитет. Тоа значи: „Оставете нè да си бидеме свои.“
Заканата од истребување е вистинска.
Иако денес звучи драматично, тоа не било хипербола. По задушувањето на востанието, над 200 села биле изгорени, илјадници луѓе убиени, а над 30.000 Македонци биле принудени да бегаат кон Бугарија, Србија, па дури и Америка.
Историјата не лажe
Денес, некои структури сакаат да го избришат македонскиот идентитет од минатото. Да не убедат дека во 1903 „Македонците“ не постоеле, дека тие биле нечија туѓа нација. Но весниците, дипломатските извештаи, мемоарите на странските конзули, па и зборовите на самите револуционери, ја демантираат таа лага.
Оваа насловна од New York Herald е тивок, но моќен сведок за вистината. Не е напишана од македонски ракопис. Не е плод на некоја партиска историја. Тука нема пропаганда. Само факти.
🇲🇰 Нашиот завет
Секоја генерација Македонци има обврска: да ја чува вистината. Не од инает, туку од достоинство. Да им оддаде чест на тие што ги оставиле своите животи за ние денес да зборуваме, пишуваме и се нарекуваме Македонци — слободни луѓе.
Како што рекол еден крушевски војвода:
> „Ако умрам — нека умрам за Македонија. А ако живеам — нека живеам за неа.“