By Aerodromci 
Пишува: Аеродромци
Во основата на секој национален карактер има длабоки слоеви — историски искуства, трауми, комплекси, гордости, но и несигурности. Кај Бугарите, сето тоа се чувствува уште на прво слушање кога ќе се спомене нешто што ги тангира темите „идентитет“ или „Македонија“.
Со децении, а некои би рекле и со векови, во бугарската колективна свест постои внатрешен немир — чувство дека нешто суштинско им е одземено. Тие не се сигурни што точно, но имаат потреба да го вратат, дури и по цена на туѓо негирање.
Затоа, наместо да се градат како нација што се потпира на сопствена културна сила, често реагираат како некој што има страв да не му биде откриено дека внатре нема цврсто „јас“. Таа психолошка нестабилност ги тера постојано да го докажуваат својот идентитет преку тоа што ќе го негираат нечиј друг — најчесто македонскиот.
Во таа смисла, бугарскиот однос кон Македонија не е политички. Тој е психолошки. Бидејќи, ако постои македонски јазик, ако постои македонска нација, тогаш… што сме ние? — тоа е нивната несвесна дилема. Неизговорена, но постојана.
Така се создаде синдромот кој некои го нарекуваат „комплексот Сан-Стефано“ – историска жед за големина што никогаш не се остварила, па затоа сè што е „блиско“ мора да се присвои. Не од злоба, туку од празнина.
Нацијата што се чувствува сигурна во себе, нема потреба да ја краде историјата на други. Како што зрела личност не докажува своја вредност преку омаловажување на другиот.
Бугарскиот ментален склоп е еден од ретките во Европа што истовремено носи два тешки товара: чувство на недовршена мисија и чувство на вечна неправда. Во таа комбинација, реалноста станува непријател, а митологијата — утеха.
Во годините наназад гледаме цел систематски напор — од академски институции до медиуми — во Бугарија да се гради слика за Македонија како „измислена творба“, како некаква историографска заблуда што настанала „под надворешни влијанија“. Но, кога толку упорно се обидуваш да докажеш дека некој друг не постои, всушност само покажуваш дека не си сигурен дали ти самиот постоиш.
Тоа е основна психолошка проекција: сопствената криза на идентитет се трансферира на другиот. Тој „другиот“ станува замена за внатрешната анксиозност. Во бугарскиот случај – тоа се Македонците. Додека постојат Македонци, Бугаринот се чувствува нервозен. А тоа не е нормална состојба за една нација. Тоа е знак на психолошка незрелост.
Кога ќе се читаат бугарските учебници, ќе се забележи уште еден елемент – непотребна агресија кон сè што е различно, а особено кон сè што е блиско. Тоа е типична реакција на оној што не може да се справи со сложеноста на своето минато, па бара „едноставно објаснување“ — обично во форма на непријател, предавник, или „изманипулирани браќа“.
Овие механизми не се непознати во психијатријата. Најчесто се среќаваат кај индивидуи или колективи кои живеат во состојба на хронична егзистенцијална несигурност. А Бугарија, иако формално стабилна држава, сè уште живее во сенка на прашањата: Кои сме? Што сме биле? И зошто никогаш не станавме тоа што мислевме дека го заслужуваме?
Во еден момент, мора да се погледнеш во огледало и да прифатиш дека не си ти маченикот на Балканот. Дека не си ти вечната жртва. И дека соседите не се криви за твоите внатрешни празнини.
Македонскиот идентитет не го создаде Коминтерната. Не го измисли Тито. Го создаде животот. Јазикот, песната, болката, војната, чекањето, борбата, верата — тие работи не се цртаат на мапа и не се прегласуваат со резолуции. Тоа го знае секој човек што се чувствува Македонец — а нема да го разбере никој што сè уште не си го исцелил својот внатрешен комплекс.
Бугарите имаат историја. И култура. И храбри луѓе. Но имаат и едно нешто што го блокира целиот нивен напредок: потребата да докажат дека другите се погрешни, за да се чувствуваат тие исправни. Тоа е болест. И сè додека не ја препознаат, ќе живеат во состојба на национална невроза.
Понекогаш, најтешката вистина е најослободителната:
Ти не си центарот на светот. И тоа е во ред.