By Aerodromci 
Пишува: Илија Димовски
Градењето на народниот идентитет и формирањето на политичките нации се два фундаментално различни процеса, чија комплексност често се редуцира на поедноставени и наметнати историски наративи во контекст на Македонија.
Оваа симплификација создава впечаток на интелектуална инертност и инфериорност, културна подреденост или, пак, прекумерно влијание на туѓи перспективи врз сопствените наши процеси на формирање на македонската национална самобитност.
Наместо да се спротивставиме, ние често се вклопуваме во туѓи историски концепти и (не)вистини, прифаќајќи ги со наивност слична на детска фасцинација од бајка.
Народниот идентитет не е синоним за политичката нација.
Балканските народи, вклучително и Македонците, не чекале на вестите за Француската револуција за да почнат да ги негуваат своите јазици, традиции, митови и култури. Напротив, овие процеси се длабоко вкоренети во историјата, далеку пред модерната ера. Ниту бевме диви, ниту неписмени, а уште помалку зависни од европските револуции за да го осознаеме сопствениот идентитет.
Првиот наметнат манипулативен концепт е идејата дека градењето на нациите е исклучиво модерен феномен од 19 век. Оваа теза, иако делумно точна за политичките нации во Западна Европа, не може да се примени на балканскиот контекст.
Во Европа, политичките нации се формирале преку интеграција на различни етнички и културни идентитети под единствен државен апарат, често во рамките на католички монархии. На пример, италијанската нација, создадена во 19 век, обединила региони со толку различни јазици и култури што дијалектите во Сицилија и Пиемонт биле меѓусебно речиси неразбирливи. Спротивно на ова, балканските словенски народи, иако со одредени, но помали од италјанските, јазични и културни варијации, не поминале низ сличен процес на политичко обединување во 19 век. Обидот за создавање на југословенска нација во 20 век, било во форма на монархија или социјалистичка република, беше неуспешен обид за наметнување на европоцентричниот модел.
Вториот манипулативен концепт е изедначувањето на процесите на градење на политичките нации со развојот на националната народна самобитност. Оваа заблуда, често промовирана од соседните држави, служи за негација на македонската посебност. На пример, тврдењето дека македонската нација е создадена истовремено со македонската држава во 1944 година е дел од бугарските и грчките историски наративи, кои имаат за цел да го минимизираат значењето на македонскиот јазик и култура како посебен идентитет. Овие држави, формирани пред Македонија, често ја користат својата историска предност за да ги оправдаат своите геополитички аспирации, потпирајќи се на европоцентрични концепти за да го негираат македонскиот идентитет. За жал, македонската реакција на овие наративи е често пасивна, лишена од систематска и аргументирана контраофанзива.
Недостигот од сериозно спротивставување е евидентен. Напорите на поединци, Македонската академија на науките и уметностите (МАНУ) или универзитетите, чиј академски ранг е разочарувачки дури и во регионален контекст, се ограничуваат на спорадични публикации, симпозиуми или академски дискусии без вистински општествено-политички одек.
Додека соседните држави инвестираат во научни центри и публикации за да ги зајакнат своите историски тези, македонските институции до сега ретко продуцираа конкурентни контранаративи. Паралелно, во нашата земјата се присутни различни домашни актери, од поранешни политичари кои промовираат туѓи историски концепти, преку сомнителни општествени структури што фаворизираат српски, грчки, бугарски или други регионални интереси и наративи, до финансиски фондации кои поддржуваат проекти со асимилаторски цели, како што се поддршка на верски објекти (од сите религии) или училишта со туѓи културни агенди.
За да се надмине ова, потребна е интелектуална и културна мобилизација. Македонија мора да развие проактивен пристап во афирмацијата на својот идентитет, преку инвестиции во образование, наука и меѓународна промоција. Само така може да се разбијат наметнатите стереотипи и да се зајакне позицијата на македонската нација и народ во глобалниот културен и политички пејзаж.
Потенцијалот на македонскиот народ е поголем од тој што можеме да го погледнеме и разбереме во контекст на денешната независна македонска држава. Наша обврска е да погледнеме и пошироко, и повисоко, и подлабоко, и да создадеме насока за ревитализација на македонската приказна во новиот век.