11 март 1943 – Ден кога Македонија загуби 7.144 животи
Секој 11 март, Македонија се сеќава на една од најмрачните страници во својата историја. Тоа не е само датум, туку болна рана што потсетува на трагедијата што се случи пред 82 години, кога 7.144 македонски Евреи беа насилно одведени од своите домови и депортирани во логорот на смртта – Треблинка.
Она што го прави овој настан уште потежок за прифаќање е фактот што ова не беше дело на далечна, непозната сила. Депортацијата беше организирана од тогашните бугарски окупациски власти, кои во соработка со нацистите, ги собраа Евреите од Скопје, Битола и Штип. Тие беа одведени во привремени логори, најголемиот во Скопје, во некогашниот Монопол, каде што беа задржани во тешки услови, пред да бидат испратени кон сигурна смрт.
Судбината на 3.013 битолски Евреи
Битола, град со богата еврејска историја, на 11 март 1943 година изгуби цела заедница. 69 еврејски семејства, вкупно 3.013 луѓе – мажи, жени, деца, старци – беа однесени без враќање. Самиот град, кој со векови бил дом на еврејската култура, занати и трговија, остана празен, како да беше избришан еден негов дел.
Комеморација и значење
Денес, 11 март е повеќе од историски настан – тоа е аманет дека вакви злосторства не смеат да се повторат. Секоја година, пред Меморијалниот центар на холокаустот на Евреите од Македонија во Скопје, луѓе се собираат за да им оддадат почит на невините жртви. Но, одбележувањето не е само ритуал – тоа е потсетник дека злото секогаш почнува со нетолеранција, а завршува со геноцид.
Македонија никогаш не заборави. И нема да заборави.